پسماندها عامل آلودگی و سلامتی و حیات محیط زیست شهرستان کامیاران را با مخاطره روبه‌رو کرده است.
به گزارش خبرگزاری فارس از کامیاران، یکی از مولفه‌های توسعه‌یافتگی در جوامع امروز، نیروی انسانی سالم، پویا و کارآمد است که دستیابی به چنین امری، خود در گرو توجه به سلامت و بهداشت در جامعه است.
تلاش برای بهبود وضعیت بهداشت و رعایت آن، ارائه آموزش و فرهنگ‌سازی در زمینه سلامت که یکی از زیربخش‌های آن تجمع و دفع مناسب و صحیح پسماند‌هاست، در واقع تلاش برای تضمین رشد و توسعه در آینده خواهد بود.
آلودگی محیط زیست بر کیفیت و چرخه طبیعی اثر می‌گذارد و پیامدهای زیان‌باری برای زندگی انسان، حیوان، گیاه و بناها دارد، در جهان امروز مسئله آلودگی محیط زیست، یکی از مهم‌ترین و حادترین مشکل تمدن انسانی است و نقش انسان در آلودگی محیط زیست بسیار چشم‌گیر است و این در حالیست که محیط زیست و طبیعت، برای بقای نسل بشر آفریده شده و پیوندی ناگسستنی میان انسان و طبیعت وجود دارد.
فعالیت‌های انسان برای رسیدن به رفاه و توسعه اقتصادی و اجتماعی در جهان روبه توسعه یافتگی و صنعتی‌شدن، خود موجب تخریب محیط زیست شده، طوری که سلامتی و حیات محیط زیست را با مخاطره روبه رو کرده است.
با توجه به اهمیت سلامت و نقش موثری که این مقوله در پویایی جامعه دارد، برنامه‌ریزی و اجرای طرح مدیریت پسماندها و جمع‌آوری زباله‌ها امری ضروری است که در این خصوص گفت‌وگویی با فرهاد سیف‌پناهی رئیس اداره محیط زیست شهرستان کامیاران داشته‌ایم که در ادامه می‌آید.
فارس: جناب آقای سیف‌پناهی برای آغاز این مصاحبه بفرمایید پسماند در اصل به چه موادی اطلاق می‌شود؟
سیف‌پناهی: پسماند یا همان زباله به مواد جامدی گفته می‌شود که عمدتا به واسطه فعالیت انسان در بخش‌های مختلف از جمله کشاورزی، صنعتی، خانگی و شهری تولید می‌شود و می‌توان آنها را به دو دسته کلی پسماند و پساب تقسیم کرد.
در این نوع تقسیم‌بندی هر نوع ماده جامد، گاز و مایع (به غیر از فاضلاب) که مستقیم و یا غیرمستقیم از فعالیت انسان حاصل شده و از نظر تولیدکننده زائد تلقی شود، جزو پسماندها محسوب می‌شود و این در حالی است که فاضلاب‌های تولیدی نیز در دسته پساب‌ها قرار می‌گیرند.
پسماندها را می‌توان بر حسب منابع تولیدکننده آن، به انواع مختلف از جمله پسماند یا زباله عادی، پزشکی، کشاورزی، صنعتی، پسماند تر (فسادپذیر)، پسماند خشک (قابل بازیافت) و در نهایت پسماند ویژه (خطرناک برای محیط و انسان و حیوان) طبقه‌بندی کرد.
فارس، آیا در طول سال میزان کمیت تولید پسماندها در شهرستان کامیاران یکسان است؟
با گذشت زمان و حرکت زندگی به سمت توسعه‌یافتگی و صنعتی‌شدن چرخه زندگی روز به روز بر میزان و نوع زباله‌های تولیدی انسان افزوده شد.
مهم‌ترین قسمت زباله تولیدی انسانی، پسماند غذایی است؛ کمیت پسماندهای غذایی در طول سال متغیر بوده و در ماه‌های تابستان که مصرف میوه و سبزی بیشتر است، به حداکثر می‌رسد.
پسماندهای غذایی مهم‌ترین قسمت زباله‌های انسانی است، چرا که از یک سو به دلیل تخمیر و فساد سریع، بوهای نامطبوع تولید کرده و محل مناسبی برای رشد و تکثیر مگس و سایر حشرات و جوندگان است و از سوی دیگر به دلیل قابلیت تهیه کود (کمپوست) از آن حائز اهمیت است.
فارس، چرا باید زباله‌ها را از دسترس خارج کرد؟
انسان‌ها در طول حیات زباله‌های به شیوه‌های مختلف از دسترس خارج می‌کنند و اصلی‌ترین دلیل این موضوع اشاعه انواع بیماری های خطرناک، هجوم حیوانات، بو و جلوه بسیار زشت زباله‌هایی بوده که روی هم تلنبار شده و سبب به خطر افتادن سلامت تمامی زیست‌مندان زمین می‌شده است.
همچنین تلنبار شدن زباله‌ها سبب تولید گازهای گلخانه‌ای به ویژه متان شده و در این میان اکثر کشورهای راهی جز حرکت به سمت بازیافت و کاهش تولید زباله را در پیش روی خود ندیده‌اند.
البته در طول سال‌های اخیر در جهان توجه به مدیریت مواد زاید جامد جدی‌تر شده به گونه‌ای که در برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد نیز برای جلوگیری از بروز بیماری‌های فراگیر انسانی قوانین الزام‌آور تدوین و ابلاغ شده و کاهش تولید زباله و بازیافت آن نیز جزو راهبردی نوین است که امروز در دستور کار بسیاری از کشورهای جهان قرار گرفته است.
فارس: مدیریت پسماند در واقع شامل چه اقداماتی است و در سطح استان با چه اهدافی اجرایی می‌شود؟
برنامه‌ریزی، سازماندهی، مراقبت و عملیات اجرایی مربوط به تولید، جمع‌آوری، ذخیره‌سازی، حمل‌و‌نقل، بازیافت، پردازش و دفع پسماندها و همچنین آموزش و اطلاع‌رسانی در این زمینه را مدیریت پسماند می‌گویند.
برنامه‌های مدیرت پسماند در سطح استان برای نیل به اهدافی چون کاهش حجم زباله‌های تولیدی، تفکیک از مبدأ، جمع آوری مکانیزه، تفکیک از محل لندفیل، بازیافت، تولید کمپوست، استحصال انرژی و در نهایت دفع اصولی حجم کم مانده پسماندها است.
فارس: میزان تولید پسماند در کامیاران نسبت به سطح کشور به چه میزانی است؟
در ایران روزانه بیش از 45 هزار تن زباله تولید می‌شود و سهم هر شهروند ایرانی بیش از چهار برابر استاندارد جهانی است یعنی 600 گرم است.
از سوی دیگر در کردستان که دارای اقلیم خاص کوهستانی است سرانه تولید زباله 700 گرم (سه برابر استاندارد کشور) است که این نحوه تولید زباله در کنار دفع غیر بهداشتی و خطرناک آن شرایط محیط زیست اکثر شهرهای استان را با خطر جدی روبه رو کرده است.
در حال حاضر در کنار تولید روزانه 100 هزار تن زباله در کردستان، برای نمونه به گفته شهردار کامیاران در بخش مرکزی شهرستان کامیاران، روزانه 50 تن و سالانه 18 هزار و 250 تن زباله تولید می‌شود و این در حالی است که در بخش موچش این شهرستان هم سالانه 600 تن زباله تولید شده که معادل سرانه تولید 174 کیلوگرم است.
فارس: آیا این میزان تولید می‌تواند آسیب‌هایی در آینده به همراه داشته باشد؟
توجه انسان امروز به محیط زیست و نگرانی فزاینده در این زمینه از آن جا ناشی می‌شود که هرچه زمان می‌گذرد، آلودگی‌های زیست‌محیطی بیشتر نمایان می‌شود.
رشد تکنولوژی پیشرفته امروزی اگرچه موجب دستاوردها و فواید سرشاری است، اما ارمغان جدیدی را نیز به نام آلودگی محیط به همراه داشته و اگر قرار باشد روند آلوده سازی همچنان به شکل امروزی آن یا حتی شدیدتر ادامه یابد، مسلماً در فاصله زمانی کوتاهی بشر باید منتظر وضعیتی ناگوار برای خود و بسیاری دیگر از حیوانات و گیاهان باشد.
حجم بالای زباله و تولید روز افزون آن در کنار افزایش جمعیت شهروندان، علاوه بر ایجاد مشکلات زیست محیطی فراوان، معضلاتی در مدیریت پسماند شهرها ایجاد کرده است و از سوی دیگر هم سوزاندن زباله‌ها در سطح شهرها و دفع آن در نزدیک مزارع کشاورزی به معضلی جدی تبدیل شده است.
و در صورت اینکه اقدامی جدی در این خصوص صورت نگیرد در آینده‌ای نه چندان دور با مشکلات زیست محیطی جدی مواجه خواهیم شد.
فارس: به اعتقاد شما بهترین راهکار برای مبارزه با این معضل بزرگ زیست‌محیطی چیست؟
مدت‌هاست طرح مدیریت پسماند در استان در دستور کار نهادهای متولی است اما تاکنون این طرح آنگونه که باید، مشکلات پسماندهای استان را حل و فصل نکرده است.
برگشت مواد زاید به چرخه تولید، شاید یکی از راهکارهای کاهش و کنترل پسماندها باشد یعنی همان چیزی که از آن به عنوان بازیافت یاد می‌شود و مقدمه این کار هم تفکیک زباله‌ها و پسماند از مبدأ است.
در صورت جداسازی این مواد در مبدأ کمک شایانی در بازیافت و دفع بهداشتی آن نموده و از آلودگی محیط زیست و از بین رفتن سرمایه‌های ملی جلوگیری می‌شود.
هر چند در سال های گذشته در بحث مدیریت پسماند در سطح کشور شاهد پیشرفت‌های چشم‌گیری نسبت به سالیان گذشته بوده‌ایم اما نگاهی به آنچه که در مکان‌های دفع زباله می‌گذرد و همچنین نحوه جمع‌آوری زباله‌ها در شهرها خبر از نبود یک نظام پایدار در مدیریت مواد زاید شهری می‌دهد.
ایجاد فرهنگ تولید زباله کمتر، بهینه سازی فناوری دفع زباله، توجه خاص به امر بازیافت، آموزش بهداشت و تقویت سطح آگاهی مردمی و مسئولان و وجود نظام جمع‌آوری زباله‌ها به وسیله ماشین آلات اختصاصی از راهکارهای صحیح جلوگیری از معضلات زباله و پسماند است.
از سوی دیگر در مناطق کوهستانی و در دره‌های و شیب‌های زیاد می‌توان با استفاده از فشرده کردن و متراکم ساختن زباله و دفع آنها به روش بهداشتی از وقوع آتش سوزی جلوگیری کنیم.
فارس: آیا بازیافت زباله می‌تواند در توسعه بهداشت و به تبع آن توسعه پایدار کشور موثر باشد؟
امروز حرکت به سمت توسعه بهداشت، داشتن زمین پاک و حفظ و افزایش سلامت زیست‌مندان به امری مهم برای تمام جوامع انسانی مبدل شده است.
در این میان فرآیند جمع‌آوری زباله تا بازیافت و دفع زباله‌ها و پسماندها، از مقدمات دستیابی به اهداف سلامت است و خود این امر اهمیت فوق‌العاده‌ای برای دستیابی به توسعه پایدار در زمینه سلامت دارد.
امیدواریم ضمن توجه به آسیب‌های زیست‌محیطی پسماند و اهتمام جدی به اجرای طرح مدیریت پسماندها، همکاری تمام نهادهای متولی، و نیز تعامل جدی مردم روز به روز به سمت داشتن یک زندگی سالم و پاک و زیستن در محیط زیست انسانی سالم باشیم.
فارس: به عنوان کلام آخر.....
طبیعت هرگز از رشد باز نمی‌ایستد، هرجا مختصر آبی یافت شود بی‌درنگ سبزه‌ها پا می‌گیرند، بوته‌ها و درختان از خاک سر برآورده، پس از مدتی از دانه‌های آنها درختان و سبزه‌های بیشتر به وجود می‌آید که این خود به گسترش مناطق سرسبز منتهی می‌شود، مشاهده این وضع درس مهمی برای همه افراد است تا در حفظ و احیاء این نعمت الهی قدمی هر چند کوچک برداریم.
قاره اروپا ثروتمند ترین قاره دنیا